Het internationaal recht heeft momenteel de wind niet mee, zoveel is duidelijk. Bepaalde Staten keren zich meer en meer tegen een multilaterale aanpak van de wereldproblemen en menen hun eigen belangen beter te kunnen dienen via een unilaterale aanpak waarbij men zich vaak afzet tegen vroeger gemaakte afspraken. De in 2018 ontketende handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie is hier een duidelijk voorbeeld van. En als bovendien twee andere permanente leden van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties weigeren om voor internationaalrechtelijke hoven en tribunalen te verschijnen, en dit weerom niettegenstaande het feit dat zij voorheen uitdrukkelijk hun toestemming hiervoor hadden gegeven — en hierbij denken we aan Rusland (geschil met Nederland inzake de arrestatie van de het Greenpeace schip, de Arctic Sunrise, en zijn bemanning; uitspraak ten gronde in 2015), en China (geschil met de Filippijnen inzake de maritieme aanspraken in de Zuid-Chinese Zee; uitspraak ten gronde in 2016) — dan stelt zich de vraag of het internationaal recht vandaag de dag nog iets kan bijdragen tot een veiligere wereld?

Als klein land ontstaan in 1830, heeft België nochtans een zeer rijke traditie als het op het promoten van het internationaal recht aankomt. Om zich ten volle te kunnen ontplooien in een steeds verder globaliserende wereld, zijn het nationale onderdanen geweest die aan de bakermat hebben gestaan van geleerde genootschappen die eind van de 19e eeuw in België werden opgericht en die de bevordering van het internationaal recht hoog in het vaandel voerden, zoals het Institut de droit international en de International Law Association. Beide organisaties zijn nog steeds actief en stellen het goed. Eerstgenoemde organisatie verkreeg hiervoor zelfs de Nobel Vredesprijs in 1904. Eenzelfde eer viel trouwens negen jaar later ook te beurt aan Professor Henri La Fontaine, in 1913, voor zijn niet aflatende strijd in de vredesbeweging en het promoten van het internationalisme.

Het Belgisch Genootschap voor Internationaal Recht, dat zich tot doel stelt, in een geest van wetenschappelijke objectiviteit, bij te dragen tot de vooruitgang van het internationaal recht, kadert zich in deze rijke traditie. En vandaag, meer dan ooit, heeft de wereld behoefte aan een kader dat de toenemende betrekkingen tussen Staten in goede banen tracht te leiden. Zoals in het verleden, blijft deze vereniging ijveren voor het opwaarderen van de rol van het internationaal recht in de hedendaagse betrekkingen tussen Staten alsook de strikte naleving ervan in de praktijk. Ondermeer via het Belgisch Tijdschrift voor Internationaal Recht, uitgegeven sinds 1965, proberen we aan deze verzuchtingen concreet gestalte te geven. In de huidige context, zoals hierboven kort geschetst, zijn deze inspanningen duidelijk geen overbodige luxe.

De aftredende Voorzitter,

Erik Franckx
14 juni 2018